7. Yargı Paketi olarak da bilinen 7445 sayılı İcra ve İflas Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun(“Değişiklik Kanunu”) 5 Nisan 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış olup büyük değişiklikler getirmektedir. Ticari davalarda ve iş davalarında zorunlu arabuluculuk ile Arabulucuk Kanunu'nda yapılan önemli değişiklikler bu yazıda incelenmektedir.
İş davalarıyla ilgili arabuluculuk kapsamı genişletildi
Değişiklik Kanunu’yla beraber 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3. Maddesinde düzenlenen dava şartı arabuluculuk maddesi genişletilmiştir. Önceki metinde yalnızca işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı iken değişiklikle beraber işçilik alacaklarına dair itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarında da arabuluculuk zorunlu tutulmuştur.
Ticaret Kanunu'nun arabuluculukla ilgili hükmü genişletildi
Değişiklik Kanunu’nuyla Türk Ticaret Kanunu’nun dava şartı arabuluculuğu düzenleyen 5/A maddesinde de değişiklikler yapılmıştır. Değişiklikten önce konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında arabuluculuğa başvurmak zorunlu iken mecburiyetin kapsamı itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarını da kapsayacak biçimde genişletilmiştir.
Arabuluculuk faaliyetine tabi yeni uyuşmazlıklar belirlendi
Değişiklikle birlikte 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nda da düzenlemeler yapılmış ve aşağıdaki uyuşmazlıklar zorunlu arabuluculuk kapsamına alınarak arabuluculuk faaliyetinin kapsamı genişletilmiştir:
a) Kiralanan taşınmazların 2004 sayılı Kanuna göre ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler hariç olmak üzere, kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar.
b) Taşınır ve taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar.
c) 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunundan kaynaklanan uyuşmazlıklar.
d) Komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklar.
Bu madde kapsamında düzenlenen anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerhin alınması zorunlu tutulmuş ve şerhin taşınmazla ilgili anlaşma belgeleri bakımından taşınmazın bulunduğu yer, diğer anlaşma belgeleri bakımından ise arabulucunun görev yaptığı yer sulh hukuk mahkemesinden alınacağı düzenlenmiştir. Mahkeme anlaşma içeriğini, anlaşmanın arabuluculuğa ve cebri icraya elverişli olup olmadığı ve taşınmazla ilgili olarak kanunlarda yer alan sınırlamalar ile usul ve esaslara uyulup uyulmadığı yönünden denetleyecek, bu kapsamda kurum veya kuruluşlardan bilgi veya belge talep edebilecek ve gerektiğinde duruşma açabilecektir.
Yeni eklenen 17/B maddesiyle taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıkların arabuluculuğa elverişli olduğu düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerhin alınması zorunlu olup bu şerh taşınmazın bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesinden alınacaktır. Mahkeme yapacağı incelemede anlaşma içeriğini, anlaşmanın arabuluculuğa ve cebri icraya elverişli olup olmadığı ve taşınmazın devri veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasıyla ilgili olarak kanunlarda yer alan sınırlamalar ile usul ve esaslara uyulup uyulmadığı yönünden denetleyecek, bu kapsamda kurum veya kuruluşlardan bilgi veya belge talep edebilecek ve gerektiğinde duruşma açabilecektir.
Yukarıdaki değişiklikler 01.09.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Uluslararası arabuluculuk faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslar düzenlendi
Arabuluculuk Kanunu’na eklenen 17/A maddesiyle milletlerarası sulh anlaşma belgelerinin icrası düzenlenmiştir. Bu tür bir arabuluculuk sonucu düzenlenen sulh anlaşma belgelerinin yerine getirilmesi için icra edilebilirlik şerhinin asliye ticaret mahkemesinden alınması zorunlu kılınmıştır. İcra edilebilirlik şerhi, tarafların kararlaştırdıkları yer mahkemesinden, kararlaştırdıkları yer yoksa sırasıyla karşı tarafın Türkiye’deki yerleşim yeri mahkemesinden, sakin olduğu yer mahkemesinden, Türkiye’de yerleşim yeri veya sakin olduğu bir yer mevcut değilse Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinden istenebilecek ve inceleme dosya üzerinden yapılacaktır.
Ticari uyuşmazlıklarda avukatın iradesi yeterli kabul edildi
Kanunlarda icra edilebilirlik şerhi alınmasının zorunlu kılındığı haller hariç, taraflar ve avukatları ile arabulucunun, ticari uyuşmazlıklar bakımından ise avukatlar ile arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılacaktır. Böylece kanun koyucu ticari uyuşmazlıklarda avukatın iradesini yeterli kabul etmiş ve ayrıca taraf iradesini aramamıştır.
Bu değişiklikler 05.04.2023 tarihinde yürürlüğe girmiş olup geriye yürümeyecektir.
Konu hakkındaki sorularınız ve hukuki yardım için info@paldimoglu.av.tr üzerinden iletişime geçebilirsiniz.